Geboren op 18 September 1929 te Amsterdam is de kunstenaar Herman Dirk van Dodeweerd op 88 jarige leeftijd in Potsdam in Duitsland overleden. Wie ? Zult u vragen. Kennen we die? Ja, maar alleen onder zijn artiesten naam Armando. De Italiaanse versie van zijn Nederlandse voornaam Herman en niet de gewapende zo als velen kunstanalisten hem als betekenis toedichtten. Wat zegt dat over je persoonlijkheid als je jouw valse naam ( pseudoniem) tot je echte naam laat veranderen bij de burgerlijke stand. Wat ontken je daarmee of voeg je daarmee toe, behalve naamsbekendheid door het gemak van een goed in het geheugen liggende klank.
Nu zullen eerdaags de necrologieën ons wel om de oren vliegen. Die liggen zo als bekend klaar op de plank bij alle grote nieuws media. De goede man zal ongetwijfeld de hemel in worden geprezen. Wat an sich niet nodig zou zijn. Na een lang en bewogen leven zou hij zijn plaats aan de linkerhand* van de Heer toch al ruimschoots verdiend moeten hebben.
Nu doe ik als een oud en versleten karrenpaard aan deze mode ; van niets als goeds niet mee. Te bejaard om nog de kar te trekken kijk ik zonder oogkleppen in alle vrijheid om mij heen,. Als het zwarte schaap blaat ik niemand na. Dus is mijn vraag : Hoe groot was Herman Dirk van Dodeweerd hier verder te noemen Armando nu werkelijk als naoorlogs kunstenaar.
Zo als gezegd geboren in 1929 verhuisde hij met zijn ouders mee naar Amersfoort. Daar zag hij op de Daan Fokkema laan de colonnes gevangenen richting kamp Amersfoort marcheren. Iets wat de verdere thematiek van zijn werk zou bepalen.
Nu moet ik eerst even een misvatting uit de weg ruimen. Een groot kunstenaar is nog geen groot schilder of graficus.
In 1960 was hij een van de medeoprichters van de nulbeweging (1960 -1965 )een Nederlandse kunststroming, die aansluiting vond bij Zero in Duitsland Azimuth in Italië en het nouveau réalisme in Frankrijk. Het belangrijkste kenmerk van al deze bewegingen was dat ze de industriële serie productie in hun werken tot kunst verhieven. Een wat elitaire tijdsgeest van vervreemding vorm gaven. Gelijklopend aan de popart in Amerika rond dezelfde tijd . Een stroming, die de beelden uit de massa cultuur door uitvergroting tot ‘kunst’ verhief. Een denkbeeld dat ontleent leek aan de antikunst van Da Da net na de eerste wereld oorlog. Maar is het woord van de kunstenaar wet waar het gaat om het benoemen van wat kunst is of wat niet . Of kunnen we dat beter overlaten aan de geschiedenis ?
Deze 0 punt stromingen waren een reflectie en een antwoord op de kunst van net na de tweede wereldoorlog . Een introverte kunst die probeerde zich als het ware te ontworstelen aan de gruwelijkheden van die oorlog door innerlijke bespiegelingen. Het antwoord werd gevonden in een bijna kinderlijk positivisme zo als dat van de Cobra beweging. Een opnieuw beginnen met hoop in het hart. Een van de stromingen die mij onder invloed van de vaste collectie in het Stedelijk museum in de jaren 60 na aan het hart ligt.
Persoonlijk vind ik het werk van de nulbeweging na de arte povra die erop volgde nogal artificieel . Zeker door het onnodig gebruik van schilderij vreemde materialen*. Waarom niet de directe stap gezet naar de anonimiteit van het industrieel gebruiksgoed zonder naamsvermelding. Waarom niet het hele kunstwerk bij toeval in baksteen gemetseld of zonder meer in cement gegoten? Waarom wachten tot een ander iets maakt en daar je naam onderzetten? Zelf zag Armando zijn kunst als een gesamtkunstwerk. Maar wie er dan de arbeiders waren en wie de uitvoerder is mij nooit duidelijk geworden. De kunstenaar of de anonieme maker. !!
Als schrijver journalist en theatermaker timmerde hij ondertussen hard aan de weg. Hij speelde ongeveer 25 jaar lang samen met Cherry Duyns in het programma Herenleed. Het trage Nederlandse antwoord op Mounty Pyton, waar ik persoonlijk de absurditeit van de laatste aanmerkelijk beter vond en veel amusanter als de wat elitaire vertolking door twee heren van weemoed en verlangen. Een beetje moeilijk doen, omdat het kan bij de V.P.R.O. in het witte zand van Kootwijk. De impact van monty python was door de lichtheid en snelheid al zodanig aanmerkelijk groter. Zo als ook de populariteit van het duo van Kooten en de Bie bij dezelfde omroep.
Een redelijk goed schrijver en dichter dat wel door vakgenoten de nodige keren gelauwerd, maar bepaald geen bestseller auteur.Wel met meer als 50 publicaties op zijn naam. Ridder in de orde van de oranje Nassau en in de orde van de Nederlandse Leeuw, naast nog een andere eremedaille verbonden aan het huis van oranje.
Jaren geleden bezocht ik een overzichtstentoonstelling van hem in het Stedelijk museum te Amsterdam . Schilderijen gemaakt in zijn Berlijnse periode. Het hol van de leeuw. Met als onderwerp de tweede wereldoorlog. Hoe kan het ook bijna anders zijn hele oeuvre scheen te moeten berusten op die puberale jeugdherinneringen. Wat ik mij vooral herinner van die tentoonstelling is de massale afmetingen van die schilderijen in zwart en rood. Een kolossaal atelier en de beschikking over genoeg geld om kilo’s verf te verspillen. Zo beoordeelde ik na afloop de tentoonstelling. Geen ontwikkeling en geen stellingname maar vooral een nadruk op het mechanische van de oorlogsvoering. Aan dapperheid boette de schilder voor mij in. Iets mechanisch zonder veel zeggingskracht wat ook een deel van zijn verdere werken in brons als hoofdkenmerk had. . In tegenstelling tot een groot kunstenaar als de Duitser Kiefer bijvoorbeeld een paar jaar later. Als violist een wat norse man vond ik hem in de originaliteit van zijn vioolspel verre de mindere van Tata Mirando. Een zigeunerorkest met wie ik hem live heb horen samenspelen in de hal van de Pieter Blok land stichting
Zelf kon ik mij nooit aan de indruk onttrekken dat het hier ging om een gemankeerde mannelijkheid. Een soort van Nederlandse vertolking van de Amerikaanse mythe rond de schrijver Hemingway. Een Amsterdamse macho die vond dat de ‘verloren’ oorlog hem dit verlies aan mannelijkheid persoonlijk als wiedergutmachung schuldig was. Zeker er is een creatieve duizendpoot gestorven, maar geen kunstenaar die de kunstwereld op zijn bestaande grondvesten deed trillen. Wel iemand waarin je veilig kunt investeren. In in zijn veelheid van mogelijkheden misschien juist daardoor een te middelmatig kunstenaar. .Dit tot groot verdriet van de gemeente Amersfoort die door loodgieterswerkzaamheden een groot deel van zijn werk in vlammen op zag gaan. Dit mede omdat de brandweer met hun te grote wagens voor de binnenstad de juiste weg niet konden vinden naar de rampplek.. Iets wat eigenlijk ook als epitaaf voor Armando gelden kan.
Ludo 1-07-2018
Een vochtig lichaam ; beeldspraak uit zijn gedicht de waarheid 2017
* Heel veel grote kunstenaars waren linkshandig.
- De houdbaarheid speelt hier schijnbaar geen rol