Hoelang moet een mens rouwen? Staat daar een termijn voor. Zeker in de moderne tijd waarin minder wordt gestorven als vroeger. De dood verder af lijkt dan ooit. Is dat van invloed op de periode of de diepte van het rouwen op zich . De zelfgekozen rouwverwerking in de binnenkamer van hoogstpersoonlijke smart. Een introspectief menselijk lijden waarover je liever niet met vreemden praat. “De anderen zijn de vreemden.” blijkt het geval Een terug getrokken bestaan dat voor de omgeving soms te lang schijnt te duren. Dit is in mijn woorden zo als ik een essay begreep, dat ik van de week las. Geschreven door een bekende cabaretière. Het eerste antwoord op die vraag dat mij te binnenschoot was: Rouwen doe je zolang als je het voelt.Als je voelt dat het nodig is. Het is pas over als je het een plaats gegeven hebt. Het los hebt kunnen laten . Of meer van dat soort weinig zeggende wijsheden. Ooit waanzinnig populair in een geestelijke stroming als new age.Aan het begin van deze eeuw. Zingeving voor mensen die bij hun leven al de weg naar zichzelf kwijt waren.
als je niet weet wat je zeggen moet kun je op het internet allerlei stemmige kaarten kopen
–
Elk afscheid of het nu door de dood is of een scheiding na een huwelijk enz… brengt verdriet met zich mee. Het verlies, het afscheid laat een leegte achter. Vaak heel concreet. Je kunt er bijna je vinger opleggen. Zeker voor de direct getroffene. Bijna zo als de ongelovige Thomas op het beroemde schilderij de Emmaüsgangers. Waarin Christus zijn wonden toont.
dit schilderij is overigens een vervalsing
–
Vroeger hadden de mensen het ‘makkelijker’. Leek het wel. Maakte de dood meer een vast onderdeel uit van het gewone leven. Een leven daarom ter bescherming en voor de zekerheid omgeven met vaste rituelen. Ook voor rond het overlijden. Tot ver in de 20ste eeuw was het zeker op het platteland te doen gebruikelijk om deels openlijk maar zeker in besloten kring, rouwbeklag te tonen door de voorgeschreven periode rouw te dragen. Droeg men gedurende een bepaalde tijd als familie en zeker als weduwe donkere of zwarte kleding of andere symbolen. Al naar de graad van verwantschap. Er werd aan de andere kant op het dorp er ook schande van gesproken als men zich niet aan de geëigende gebruiken hield. Je kunt in zekere zin spreken van een maatschappelijke dwang. Direct na het overlijden werden de gordijnen gesloten. De klok stilgezet. Spiegels of van de muren gehaald of met lakens afgedekt. Dit omdat men geloofde dat het beeld van de overledene anders werd vastgehouden of afspiegelde op zijn omgeving. Waardoor zijn ziel niet vertrekken kon naar het hiernamaals. Het waren hoe raar dat tegenwoordig ook klink een soort van bevrijdings- en verlossingsrituelen.
==
— Al deze gebruiken zijn min of meer verouderd. Een tijd lang kreeg je zelfs de gedachte dat de dood en het rouwen dat daarmee samenhangt werden dood gezwegen. Zeker binnen de maatschappij. Een beetje de mentaliteit, die heerste net na de tweede wereldoorlog. Van niet zeuren, maar doorpakken. Doorgaan al bloedt je neus. Misschien omdat de dood een einde aan elke rijkdom van geest of carrière maakt. De honden van de dood geen brood lusten . Cynisch gezegd.
==
Toch vindt er de laatste tijd weer een kentering plaatst. Zoeken we naar nieuwe zekerheden in de omgang met al degenen en datgene, wat we verloren hebben. Krijgt het rouwbetoon weer een eigen plaats. Dit vooral om wille van de zingeving. Jezelf er van te overtuigen, dat alles niet voor niets is geweest. Kennis te verschaffen of konst te doen over het ‘simpele’ feit dat wij hier waren. Het hoe of het werkelijke waarom blijft in het midden! Wat er nu echt wordt na gelaten. De leegte van de put wordt met het verdronken kalf gedempt. Zeker zolang God niet tot leven komt. Niet uit zijn graf herrijst. Weer wat cynisch, maar dat is eigen aan verlopen romantici.
weet de auteur wel dat de hemel een oord van vreugdetranen is. Dat de hel de aangewezen plek is eeuwige verdoemenis en voor geweeklaag en geknars der tanden. De hel de ander is.
–
.
Daarmee wordt als het ware de aandacht, het accent verlegd van de dierbare dode naar de levenden. Die daarmee meer in het middelpunt van de belangstelling komen te staan. Wat je ziet met de massale golven van kort maar heftig oplaaiend rouwbeklag na rampen en het overlijden van publieke figuren. Men lijkt bijna naarstig , zei het te laat, op zoek naar een daarvoor niet gevoelde relatie. Iedereen voelt zich tegenwoordig lijkt het daarmee wel een nabestaande. Wat ook een gevoel van Nationale identiteit schept.
hoe leeg is niet het gemis van of aan leeghoofden
—
Maar de vraag blijft : bewijst de periode en de mate van rouw dat iemand of de relatie daarmee werkelijk heeft bestaan. In het algemeen is het antwoord op deze vraag voor iedereen: Ja.
==
Daarmee lijkt de diepte en de periode van de rouw een graadmeter geworden voor de intensiteit van de relatie. Wordt automatisch een koppeling gemaakt tussen duur en diepgang. Hoe meer men van iemand gehouden heeft hoe dieper het verdriet . Veroorzaakt door een gevoel van gemis . Maar is dat ook altijd zo?
==
Het klinkt vreemd, maar ik kan mij uit mijn eigen verleden herinneren, dat soms kort durende verhoudingen lange periodes van rouw en de daarmee samenhangende neerslachtigheid zelfs depressies veroorzaakte.Terwijl het afscheid van andere zelfs als een opluchting voelde. Met mijn ouders en opvoeding om een voorbeeld te noemen Sommige liefdesrelaties,of relaties met familieleden broers en zussen, die mij op het verkeerde been zette qua zelfkennis. Dat ik zelf vaak verbaasd stond van de intensiteit van het verdriet. Of juist het gebrek daar aan. De tranen soms weken stroomden. Terwijl in andere gevallen er geen traan gelaten werd. Wat des te meer het gelijk van een vrije bewerking naar een beroemd kort gedicht lijkt te bewijzen
TREUR NIET OVER
EEN KORTE SCHEIDING
EEN MAKKELIJK AFSCHEID WEET ZIJ
HOEVEEL IK ER KAN VERDRAGEN*
IN DIT KOUDE JAARGETIJ
BIJ GEBREK AAN WARMTE VAN MIJZELF
een kraai is neergestreken
op kale takken
—
Terwijl andere vaak langdurige relaties met mensen nauwelijks verdriet leken te veroorzaken. Sommige scheidingen zelfs uitlopen op vechten. Behoorde dit tot de wispelturigheid van het leven. Dat ook alles een eigen dood kent. Moet ik daar dan uit concluderen, dat relaties waar de zakdoek in de zak blijft mij eigenlijk minder zeggen als gedacht of aangenomen?
—
Ik denk het niet. Ik zie het vooral zo. Het is de mate van je eigen geestelijke weerstand waarin je bevattelijk bent voor verdriet. Om met de regel uit een ander gedicht te spreken:
—
Je kunt geveld worden door een plotselinge slag, terwijl je de rug recht onder een regen van slagen.
—
Je kunt als mens soms minder verdragen, juist omdat je minder te dragen had. Je zeg maar in de relatie geestelijk alleen een beetje verkouden was. Daarvoor de kracht niet mee kreeg, omdat de relatie je weerstand ondergroef. Juist door zijn oppervlakkigheid. Het zijn juist de beste relaties , de meest waardevolle welke je weerbaarder maken.Je weerstand tegen alles vergroten doordat je er onverdacht veel van heb mee gekregen. Soms tot het oneindige veel moed en kracht geven.
Als ik bijvoorbeeld terug denk aan Els van de gang zo als ik haar nog steeds noem. Een vrouw die ik nog steeds zeer bewonder. Zie ik haar nog steeds als het symbool van schoonheid dat zij voor mij was. Ontleen ik daar juist mijn vreugde aan.
Zo denk ik dat vooral de kwaliteit en de hoeveelheid van de mooiere herinneringen de mate van moed bepaald om verder te gaan. Al valt manmoedig gedrag nauwelijks echt te leren valt. het leven weer op te pakken niet zonder verdriet, maar wel met een gevoel van gemis , dat wordt gecompenseerd en getemperd door een weldadig warme vijver van vreugdevolle herinneringen. Het van de dode niets dan goed wordt daarmee tot troost voor ons, die daarmee hun voorbeeld volgen
Ludo
Het originele gedicht luidt: treur niet over een kort afscheid — weet jij hoeveel ik er kan verdragen!
Nederland neemt stilaan afscheid van zijn besloten rouwcultuur – NRC
23 jul. 1996 – Openbaar rouwbetoon, betoogt J. van den Bout, is in opkomst. Maar de … Hoewel dat vroeger anders was, is in ons land de openbare rouw …
begraven rituelen en tradities – feesten, rituelen en tradities
Vroeger stierven er meer mensen dan nu – kan dat? Letterlijk ….. Voor rouwbetoon gingen zij speciale kledingstukken gebruiken, uiteraard eveneens zwart.