Skip to content
Het lijkt godnondeju wel een monopolyspel met maar één kanskaart; terug naar af! Hoe kon het zo fout lopen in Afghanistan? Een korte analyse. Door de hele geschiedenis heen komt de maag voor de vrijheid en de godsdienst voor de democratie. Dit vooral doordat de kinderen niet de godsdienst van hun ouders kunnen bepalen. Waardoor de godsdienst vaak een remmende werking heeft op de vooruitgang. Als ergens lering uit kan worden getrokken is het dat wel. Naast dat het vrij weinig zin heeft om een democratisch bewind te willen vestigen in een land met een overwegend streng godsdienstige bevolking of als daarvoor de steun en het draagvlak van een sociaal-maatschappelijk vrijdenkend middenkader ontbreekt. Toch beseffen de meeste politici niet dat de democratie politiek gezien een systeem is dat steunt op de ontwikkelde middenstand met hun burgerlijke hang naar die vrijheden die een burgerlijk intellectueel klimaat mogelijk maken en waarborgen. Dat de geschiedenis laat zien dat de democratie een luxe en geen exportartikel is, alleen beschikbaar voor de meer ontwikkelde landen waar grote delen van de bevolking zonder hulp van derden kan lezen en schrijven. Zelfstandig tot een oordeel kan en mag komen. Het is alleen in dat klimaat van intellectuele vrijheid dat een democratie kan gedijen. Boeren, machthebbers of de hogere kringen zijn in hart en ziel zelden democraten, toch vooral aartsconservatieven. Het is het subtiele altijd boeiende krachtenspel tussen die verschillende groeperingen stromingen en tegenstromingen die de democratie als mens-erger-je-niet de moeite van het al spelend leren waard maakt
Kolonialisme
Een van de belangrijkste fouten gemaakt door het kolonialisme is dat het de sterke neiging had bepaalde minderheidsgroepen te bevoorrechten. Vaak op grond van een verdeel-en-heerspolitiek een uitzonderingspositie toekende aan marginale groepen of niet etnische minderheden. Als de chinezen in het voormalig Nederlands-Indië om een voorbeeld te geven. Na de machtsoverdracht kon de regeringsmacht bijna naadloos overgaan op deze groepen met stilzwijgende toestemming van de voormalige kolonisator. Dit omdat deze groepen vaak hoger waren opgeleid aan Europese universiteiten en zo de taal van de machthebbers spraken. Letterlijk en figuurlijk. Deze machtsoverdracht had vaak de vorm van een van bovenaf opgelegde parlementaire democratie. In overdrachtelijke zin een belasting opgelegd zonder de eigenlijke bevolking daar in te kennen werd hun wel de rekening gepresenteerd. Werd het in veel gevallen al snel een politiek systeem dat verbonden werd met de voormalige onderdrukkers en hun handlangers. Dat dit moreel faillissement het vertrouwen in de politiek en de democratie niet ten goede kwam laat zich raden! Terwijl het ook in deze vroegere wingewesten aan een sterk middenkader ontbrak. Een middenkader qua omvang en scholing groot genoeg om een tegenwicht te kunnen bieden tegen conservatieve en andere anti-democratische krachten. Op deze manier hebben de westerse ‘democratieën’ hun eigen ruiten ingegooid door niet of nauwelijks te anticiperen op de heersende volksaard van de koloniën.
Steeds heeft het eigenbelang van de kolonisator in de eigenmachtig toegeëigende gebieden de boventoon gevoerd. En heeft het nooit in de bedoeling gelegen van deze christelijke veroveraars om te investeren in een sociale infrastructuur, algemeen en voorgezet onderwijs of een industriële ontwikkeling ten bate alleen van de onderworpen volkeren. Daarmee werd een rem gezet op de ontwikkeling van de eigen inheemse intelligentia behalve dan op de zorg voor een volgzaam en kinderlijk dociel ambtenaren apparaat. Een scheefgroei in de ontwikkeling die vooral in het Afrika van de jaren 60 tot media jaren 80 tot de nodige burgeroorlogen heeft geleid tussen de bevoorrechte elite, universitair geschoold en zij die tientallen jaren lang waren achtergesteld en uitgebuit. Waarbij voor Afrika als bijkomstigheid in de politieke onafhankelijkheid en stand van zaken geldt dat de landsgrenzen geen wortels hebben in de al eeuwen bestaande stamgebieden. Anders gezegd de grenzen door de kolonisators bij de conferentie van Berlijnhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Koloniale_Conferentie_van_Berlijn in 1884 met een zekere politieke willekeur werden getrokken. Vooral bedoeld om hun eigen invloedssfeer te beschermen tegen sterke buitenlandse opponenten
Een sterk middenkader dat ook ontbreek in een ontwikkelingsland als Afghanistan. Dat overigens nooit een kolonie van de een of andere grote mogendheid is geweest. Politiek alleen binnen de invloedssfeer viel van zijn sterkere buurlanden. Een land dat nooit een politieke eenheid was en waar het merendeel van de bevolking is georganiseerd langs lijnen van stamverbonden. Het gros van de bevolking werkzaam is in de landbouw en dan vooral de papaverteelt. De papaverteelt daar geïntroduceerd door de Britten die een goedkoop alternatief zochten voor het dure zilver waarmee zij de handel vooral in thee met de chinezen moesten betalen. De Afghanen van wie de enige samenbindende factor hun godsdienst de islam is en hun gezamenlijke afkeer tegen buitenlandse invloeden kent als geschiedenis vooral een onderlinge strijd.
Democratie
Het grote voordeel van de democratie als politiek systeem is dat zij beter dan welke andere regeringsvorm ook in staat is het hoofd te bieden aan of te balanceren op de pluriformiteit van polariserende krachten. Zolang alle partijen zich naar evenredigheid vertegenwoordigd achten, wordt de oppositie niet tot ondergronds verzet gedwongen. Anders gezegd de democratie kan een evenwicht bieden tussen sociale, liberale en meer extreme stromingen zonder dat het regeren onmogelijk wordt. Deze evenwichtsoefening in het balanceren en jongleren met tegengestelde krachten zorgt er bovendien voordat geen van de partijen gedurende langere tijd de overhand krijgt. Het bereiken van dit evenwichtspunt zorgt voor de nodige rust waarin een vrijemarkteconomie het beste gedijt.
antipapisme
Vanaf de verlichting heeft een zekere mate van antiklerikalismehttps://nl.wikipedia.org/wiki/Antiklerikalisme bij de intellectuele elite centraal gestaan in hun denken. Wel te begrijpen in een tijd dat het absoluut koningschap van God gegeven overheerste. Naast dat elke wereldgodsdienst als de ware boodschap de neiging heeft te streven naar alleenheerschappij. Een godsdienstige dictatuur onder leiding van zelfbenoemde exegeten. Een afwijzende houding tegenover elke vorm van godsdienst en beïnvloeding door de clerus die deel uitmaakte van de intellectuele erfenis omarmt door zowel liberalen als socialisten in de 19de eeuw. De niet-westerse godsdiensten werden simpelweg afgedaan als afgoderij. Ook tegenwoordig zien wij dat democratische regeringen nauwelijks oog hebben voor de religieuze overtuiging en gebruiken van niet-westerse volkeren. Daar lijkt het wel of zij als geboren atheïsten, zij het verbloemd, daar nauwelijks raad mee weten. je hoort nooit dat een Amerikaanse president op bezoek gaat bij de grootmoefti van Egypte. Toch een bevriende mogendheid. Alleen de Dalai Lama ontkomt aan deze politieke boycot doordat zijn bezoek gezien kan worden als een politiek statement richting China en het gebrek aan mensenrechten in dat land.
Dat wreekt zich door een afwijzen van westerse waarden, omdat het westen door gebrek aan inzicht geen of nauwelijks blijk geeft van respect voor de nationale en daarmee sterk verweven religieuze identiteit van deze volkeren. We hebben dit nog laatst mogen zien in landen als Iran, Irak en nu weer in Afghanistan. Waarbij komt dat in de westerse media een vijandbeeld van de politieke islam overheerst. De aandacht vooral gaat naar de meer extreme groepen binnen de hoofdzakelijk vredelievende islam. Dat is hetzelfde als dat men de gewelddadige splintergroepen binnen de IRA als voorbeeld stelt voor alle katholieken. Een politieke islam die zijn succes te danken heeft even als de Hamas aan sociale zorg en een economische vooruitgang voor de allerarmsten. Een religieus geïnspireerd socialisme evenals de gemeenschappen van de eerste christenen. Zij het met sterk conservatieve elementen. En wat doet een angstig westen even clichématig als dom? Die sturen de cavalerie! Zenden voor vele tientallen miljarden aan militaire hulp die in een bodemloze put verdwenen ten goede had moeten komen aan het gewone Afghaanse volk.
Natuurlijk ben ik opgevoed met westerse waarden geen vriend van de Taliban. Niet direct een voorstander van hun eenzijdig agressief en repressief bewind. Maar het verzet daartegen moet van het Afghaanse volk zelf komen. Gedragen worden door brede lagen van de bevolking. Daar hebben wij onze kans gemist doordat wij onszelf als ex-kolonialen niet echt als voorbeeld konden stellen. Een verzet als juist een vertolking van een streven naar een niet-westerse vorm van hoe een volk hoe arm ook het beste zichzelf kan vertegenwoordigen. Dan mag wat mij betreft Nederland aan de slag gaan met de ontwikkeling naar de ideale digitale democratie!